برنامه آموزشی

برنامه آموزشی محتوای یک درس تدریس شده در طول چند سال است. برنامه ی آموزشی، فرصت های یادگیری ارائه شده توسط معلم اســت. این فرصتها هم شامل برنامه ی رسمی در جدول زمانی و هم برنامه ی آموزشی و فعالیت های خارج از مدرسه، وضعیت ارتباطات، نگرش ها، ســبک های رفتاری و کیفیت کلی زندگی در مدرسه می شود. همچنین برنامه ی آموزشی باید شامل فعالیت های یادگیری متفاوت باشد.

در ادامه به ویژگی های برنامه آموزشی مناسب، مراحل اجرا و انواع آن اشاره خواهد شد.

 

6 ویژگی های یک برنامه آموزشی مؤثر

یک برنامه آموزشی مناسب و مفید باید ویژگی های زیر را دارا باشد:

1. ارتباط: برنامه ی آموزشی باید مرتبط باشد، محیط زندگی دانش آموزان را در نظر بگیرد و دانش قبلی آنان، فرهنگ، معیارها، ارزش ها و نگرش ها را بررسی کند.
2. تعادل: برنامه ی آموزشی باید متمرکز بر پیشرفت کلی دانش آموز باشد، طوری که نظامهای آموزشی بتوانند شهروندانی متعالی را به وجود آورند. باید فعالیت هایی نظیر ورزش، هنــر و فرهنگ را نه فقط برای افزایش دانش، بلکه برای افزایش مهارت ها، ارزش ها و نگرش ها طراحی کرد.
3. تداوم: برنامه ی آموزشی باید بر دانش، مهارت و ارزش های دانش آموزان مبتنی باشد. معلم باید با موارد شناخته شده شروع کند و سپس به ناشناخته ها برسد.
4. پیشرفت: برنامه ی آموزشی باید برای پیشرفت و تقویت توانایی ها و مهارتهای دانش آموزان در یک دوره ی مشخص زمینه هایی فراهم آورد و فرصت کافی را برای به کارگیری مهارت ها و دانش به دست آمده به آنان بدهد.
5. تمایز: برنامه ی آموزشی باید زمینه ی شناسایی توانایی ها، نقاط قوت و ضعف را فراهم آورد. شــما به عنوان آموزگار، باید بتوانید ســطوح گوناگون دانش آموزان را با راهکارهای مناســب آمــوزش و وظایف یادگیری هماهنگ کنید.
6. وســعت: برنامه ی آموزشــی باید دانش آموزان را برای زندگی آماده کند. بنابراین، نه فقــط محتوا، بلکه باید مهارت هــا، معیارها، ارزش ها، نگرش ها، فرهنگ و مشــخصات خاص موقعیت محلی را در نظر داشته باشد.

-

انواع شیوه ها در برنامه ریزی آموزشی

• شیوه ی مارپیچی

به برنامه ای آموزشی اطلاق می شود که در آن شما به مضمون یا موضوعی مهم توجه می کنید و در هر جلسه یا بازدید مضمون های بیشتری را به وجود می آورید. اطلاعات شما شامل دانستنی ها، ندانستنی های ساده و پیچیده است. مثلا به مضمون آب در کلاس اول نگاه کنید. وقتی کلاس دوم را تدریس می کنید، بر پایه ی سال قبل کار می کنید و دانش آموزان این مضمون را عمیق تر مطالعه می کنند.

• شیوه ی بینش درحال توسعه

با مفاهیم آشــنا برای دانش آموزان، مثل خانواده، شروع می شود. سپس توجه بر جامعه، کشور و جهان معطوف می شود. این شیوه طیفی از دانستنی ها تا ندانستنی ها را در بر می گیرد.

• شیوه ی ادغام شده (تلفیقی)

زمانی مطرح می شود که شما مفاهیم و مهارت های درس های گوناگون را کنار هم می گذارید و ان ها را با هم ترکیب می کنید و به دانش آموزان ارائه می دهید.

-

مراحل برنامه ریزی آموزشی

1. قبل از تدریس: تدوین طرح درس، انتخاب فنون ارائه، انتخاب متن، تهیه و تدارک مواد آموزشی یا اوراقی که در طول تدریس اســتفاده خواهند شد و نیز تعیین تکالیف و در صورت نیاز محول کردن کار به سرگروه ها.
2. حین تدریس: در طول تدریس شما نیاز دارید مواد آموزشی اصلی را به همه ی دانش آموزان ارائه و بر کار گروهی نظارت کنید.
3. بعد از تدریس: طرح درس را ارزیابی کنید و در مورد نقش دانش آموزان ضعیف بیندیشید. اندیشیدن در مورد میزان توفیقات، به تدریس های آتی شما کمک خواهد کرد.

 

زهرا بهمنی و منیره سادات رضوی

کارگروه تخصصی کلاس های چندپایه ی دفتر ابتدایی