در تاریخ 1386/11/26، طرح شناسایی و هدایت استعدادهای برتر (شهاب) در دوره ابتدایی توسط هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان مصوب شد و سپس در سال بعد مورد اصلاحات بسیاری قرار گرفت. هدف اصلی این طرح، شناسایی، هدایت و حمایت آموزشی، معنوی و تربیتی استعدادهای برتر از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه و زمینه سازی برای استمرار حمایت ها در مراحل مختلف اموزشی است.
در ادامه به بررسی ضرورت و فرایند اجرای این طرح می پردازیم.
این طرح «شهاب»، طرح خوبی است. من شنیدم طرح شهاب مورد بی توجهی و بی لطفی قرار گرفته، نگذارید؛ مراقبت کنید. شناسایی استعدادهای برتر در دوران تحصیلات ابتدایی و تحصیلات متوسطه بسیار مهم است. این چیزی است که نخبه حقیقی را به ما می شناساند، این چیزی است که نوابغ را به ما می شناساند... این در دوران مربوط به آموزش و پرورش، کار بسیار مهمی است؛ این طرح را دنبال کنید.
(رهبر انقلاب اسلامی، 1394/07/22)
چرا طرح شهاب؟
در چشم انداز مدرسه در افق 1404، در فصل چهارم «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» بر دارا بودن ظرفیت پذیرش تفاوت های فردی ، کشف و هدایت استعدادهای متنوع فطری و پاسخگویی به نیازها، علایق و رغبت دانش آموزان در راستای مصالح و چارچوب نظام اسلامی تأکید شده است. همچنین «سند رابردی کشور در امور نخبگان» نیز بر استقرار نظام شناسایی و هدایت استعدادهای برتر با روش های مربی محور، مرحله ای و نامحسوس با تأکید هم زمان بر سه محور آموزشی، تربیتی و پژوهشی، جهت تحقق راهبرد کلان استقرار نظام شناسایی و هدایت اجتماعات نخبگانی، تأکید شده است.
اهداف طرح شهاب (مصوب هیدت امنای بنیاد ملی نخبگان)
1- پرورش استعدادهای برتر و سرآمد و ایجاد سازوکارهای مناسب برای رشد و بالندگی آنان به عنوان سرمایه های ملی و خدادادی
2- تقویت و درونی کردن هویت دینی و ملی دانش آموزان استعدادهای برتر در دوره های تحصیلی مختلف آموزش عمومی به منظور ایجاد احساس مسئولیت برای ایفای نقش سازنده در جهت اعتلای کشور
3- حمایت تربیتی و معنوی از دانش آموزان استعدادهای برتر به منظور بهره مندی از توانمندی ها و قابلیت های آن ها در تعالی و پیشرفت کشور
جامعه هدف طرح شهاب
جامعه هدف این طرح، تمام دانش آموزان پایه چهارم، پنجم و ششم ابتدایی مدارس داخل و خارج کل کشور می باشد.
تمام دانش آموزان در نتیجه غنی سازی محیط و به چالش کشیده شدن در موقعیت های مناسب یادگیری استعدادهای خود را بروز و پرورش می دهند. از این رو تنوع بخشی به نوع و سطح برنامه ها و فعالیت های آموزشی و پرورشی دوره ابتدایی برای پوشش سطوح مختلف نیازهای دانش آموزان، پیش نیاز یک برنامه شناسایی و پرورش استعداد است. به همین دلیل بر خلاف ترتیب پیش فرض در اصطلاح رایج «شناسایی و هدایت» در بیان فرایندهای اجرایی برنامه ملی شهاب، در این دوره به طور مشخص، فرایند زمینه سازی خلق موقعیت و هدایت، مقدم بر فرایند «شناسایی» آمده است. در این دوره باید فرصت هایی فراهم گردد تا دانش آموزان در محیط کلاس درس در محیط مدرسه یا خارج آن (تحت مدیریت اولیای مدرسه یا خانواده با استفاده از تجارب یادگیری چالش برانگیز و لذت بخشی که متناسب با علایق، سبک های یادگیری و حالت های بیان ترجیحی دانش آموزان طراحی شده اند در سطوح بالا، فرصت های مشارکت، تعامل، تفکر و کاوش را به دست آورده و مهارت های بنیادین خود را گسترش دهند.
در واقع اجرای این فرایندها که مبتنی است بر روند کسب شایستگی های فردی و جمعی در جریان تربیت مشروح که در مجموعه «مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی کشور باید موقعیت محور، دانش آموز محور، ترکیبی مداوم ،آگاهانه، ارادی و متکی بر نظام معیار اسلامی باشد. در فرایند فراهم سازی تجربیات متنوع و گسترده با هدف غنی سازی هنگامی که دانش آموز به موضوع یا حوزه مطالعاتی خاصی علاقه مندی نشان می دهد، تعاملاتی پویا در محیط مدرسه یا خارج از آن ایجاد می شود که با بررسی وضعیت و تعیین موقعیت دانش آموز، زمینه ساز ارائه خدمات ویژه به همه گروه های مخاطب می گردد.
اهم فرصت های در دسترس برای تحقق این امر عبارت اند از برنامه درسی، ارزشیابی کیفی و توصیفی، پروژه های علمی دانش آموزی و فرصت های متنوع یادگیری، طرح یار مهربان، المپیاد ورزشی درون مدرسه ای، جشنواره های فرهنگی و هنری و همچنین دیگر موقعیت های متنوع فعالیت یادگیری.
منابع جمع اوری داده ها میتواند شامل مشاهدات کمی و کیفی معلمان و گزارش اولیای دانش آموزان از پیشرفت توانایی شناختی ،عملکرد انگیزش و مشاهده رفتارها و ویژگی های دانش آموزان باشد؛ ولی محدود به این موارد نیست. فعالیت های آموزشی و پرورشی در کلاس و مدرسه، برگزاری مسابقات، اردوهای تابستانی، فعالیت های برون مدرسه ای و ..... می توانند در جمع آوری دادهه ا مفید واقع شوند. نتایج مشاهده عملکرد دانش آموزان به مرور در طول سال تحصیلی در کاربرگ های حاوی گویه های رفتاری که نشانگر استعدادهای گوناگونهستند، ثبت می شود. در پایان سال اطلاعات ثبت شده در کاربرگه ای مزبور جمع بندی شده و نتیجه ارزیابی تجمیعی آموزگاران به صورت نیمرخ استعدادهای گوناگون هر یک از دانش آموزان در قالب کاربرگ «ج» ارزشیابی کیفی - توصیفی ثبت می شود. فرایند شناسایی، به طور سالانه در پایه های تحصیلی دوره دوم ابتدایی پایه های چهارم تا ششم تکرار می شود، بدون آنکه آموزگاران پایه های بالاتر به اطلاعات ثبت شده پایه های قبلی دسترسی داشته باشند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره این طرح، می توانید فایل زیر را دانلود کنید.
